Τετάρτη 29 Μαΐου 2013

Οθωμανικοί Σιδηρόδρομοι

Η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή κατασκευάστηκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία το 1856. Ήταν 130 χιλιομέτρων και συνέδεε τη Σμύρνη με το Αïδίνιο. Επίσης, το 1859-60 κατασκευάστηκε μία γραμμή 66 χιλιομέτρων μεταξύ της Κωνστάντζας και Boğazköy (σημερινή Ρουμανία). Χαρακτηριστικό της οθωμανικής περιόδου της ιστορίας των σιδηροδρόμων είναι ότι η κατασκευή τους ανατίθεται πάντοτε σε ξένες εταιρείες. Ενώ αργότερα μετά την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας, όπως εύκολα θα παρατηρήσει κανείς κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Η γραμμή Σμύρνη –  Αιδίνιο (İzmir – Aydın Demiryolu) κατασκευάστηκε το 1860 και η επιμήκυνση της συνεχίστηκε μέχρι το 1912. Ως τμήμα της επέκτασης αυτής της θεωρείται η γραμμή İzmır – Turgutlu.
Η γραμμή İstanbul – Viyana Demıryolu ήταν η σιδηροδρομική γραμμή που κατασκευάστηκε στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μεταξύ του 1870-1937. Η κατασκευή του ξεκίνησε κατά την περίοδο που Σουλτάνος ήταν ο Abdul Aziz. Ο αρχικός στόχος ήταν να συνδέσει την οθωμανική πρωτεύουσα με την Βιέννη, ωστόσο εξαιτίας διαφόρων πολιτικών προβλημάτων στα Βαλκάνια (γεγονός που θα το σχολιάσει και η εφημερίδα Κωνσταντινούπολη όπως θα δούμε παρακάτω). Η γραμμή φιλοξένησε στις ράγες της το περιβόητο Orient Express. Υπεύθυνος για την κατασκευή ήταν ο επιχειρηματίας Βαρώνος Hirsch, γαλλικές και βελγικές εταιρείες. O Hirsch ίδρυσε την εταιρεία “Societe imperiale des chemins de fer Orientaux” και τον Ιούνιο του 1870 ξεκίνησε τις εργασίες από την Κωνσταντινούπολη. Τον Ιανουάριο του 1871 αρχίζουν τα έργα κατασκευής του τμήματος Θεσσαλονίκη – Σκόπια και τον Μάιο του 1871 τα έργα από Αδριανούπολη (Edirne) προς Dedeağaç.
Μετά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-8 και τις συνέπειες του Συνεδρίου του Βερολίνου, μέρος του σιδηροδρόμου αυτού χάνεται με τη συρρίκνωση των εδαφών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και εντάσσεται μέσα στα σύνορα των νεοϊδρυθέντων χωρών. Η ίδια κατάσταση θα επαναληφθεί και μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων (1912-13).
Η γραμμή Osmanlı Anadolu Demiryolları (γραμμή Ανατολίας) εξυπηρέτησε πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, İzmit, Adapazarı, Bilecik, Eşkisehir, Ankara, Kütahya, Konya. Υπεύθυνες εταιρείες και μηχανικοί ήταν γερμανικών συμφερόντων.
Η γραμμή Κωνσταντινούπολη – Βαγδάτη (Bağdad Demiryolları) δημιουργήθηκε μεταξύ του 1903 και του 1940 με σκοπό να ενώσει το Βερολίνο με την οθωμανική Βαγδάτη, όπου οι Γερμανοί ήθελαν να κατασκευάσουν ένα λιμάνι στην περιοχή του Περσικού Κόλπου. Η κατασκευή της γραμμής αυτής αποτέλεσε το μήλον της έριδος μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων την περίοδο πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ένα άλλο μικρότερο τμήμα αυτής της γραμμής είναι αυτή που ένωσε τα Adana Tarsus Mersin. Η Οθωμανική κυβέρνηση πούλησε μέρος των δικαιωμάτων της σε μία ομάδα Άγγλων και Γάλλων επενδυτών.
Μία άλλη γραμμή ήταν αυτή που δημιουργήθηκε μεταξύ Δαμασκού και της ιερής πόλης της Μεδίνας (Hicaz Demiryolu). Σκοπός του σιδηρόδρομου αυτού δεν ήταν άλλος από το να ενώσει της οθωμανική πρωτεύουσα (payitaht) με την ιερή πόλη του Ισλάμ. Δεν κατάφερε να επεκταθεί παραπέρα (έως την Μέκκα) εξαιτίας του ξεσπάσματος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η γραμμή αυτή κατασκευάστηκε επίσης με τη βοήθεια και τη συμβολή των Γερμανών την περίοδο που Σουλτάνος ήταν ο Abdul Hamit II. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν και η γραμμή έφτασε στην Μεδίνα την 1η Σεπτεμβρίου 1908.