Παρασκευή 5 Νοεμβρίου 2010



Το επιστημονικό έργο του Katip Çelebi, Cihannüma (δηλαδή ο Καθρέφτης του Κόσμου), εκδόθηκε από τον Ibrahim Muteferrika. 

Η επίδραση της Δύσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: η Τυπογραφία

Η πιο σημαντική -εκτός στρατιωτικού πεδίου- τεχνολογική καινοτομία ευρωπαϊκής προέλευσης, ήταν αναμφισβήτητα η τυπογραφία. Κατά μία έννοια, η τεχνική ήταν γνωστή στους Τούρκους. Το 14ο αιώνα, οι μογγόλοι ηγεμόνες της Περσίας είχαν τυπώσει και κυκλοφορήσει χαρτονομίσματα, μιμούμενοι τα κινεζικά πρότυπα. Ενώ πιο πριν, οι τουρκικές φυλές στα σύνορα με την Κίνα είχαν χρησιμοποιήσει μια μέθοδο ξύλο-τυπογραφίας, συνηθισμένη στην Ανατολή. Ωστόσο, όλα αυτά είχαν ξεχαστεί και οι Οθωμανοί Τούρκοι δεν γνώριζαν την τυπογραφία έως ότου εισαχθεί από την Ευρώπη. Αυτό συνέβη στα τέλη του 15ου αιώνα, με την θρησκευτική μετανάστευση των Εβραίων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Το πρώτο εβραϊκό τυπογραφείο στήθηκε επί οθωμανικού εδάφους το έτος 1493 ή 1494 στην οθωμανική πρωτεύουσα και έπειτα ακολούθησαν άλλα, σε άλλες πόλεις, όπως η Θεσσαλονίκη, το κέντρο της εκδοτικής δραστηριότητας των Εβραίων. 
Τους Εβραίους ακολούθησαν και άλλες θρησκευτικές μειονότητες. Το 1567, ένα αρμένικο τυπογραφείο άνοιξε στην πρωτεύουσα από τον Apkar του Σίβας. Ενώ το 1627 προστέθηκε ένα ελληνικό τυπογραφείο από τον Νικόδημο Μεταξά, με μηχανήματα από την Αγγλία. 
Ωστόσο, η απαγόρευση της εκτύπωσης στα τουρκικά ή στα αραβικά παρέμεινε μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα. Πρωτεργάτης της ίδρυσης ενός τουρκικού τυπογραφείου ήταν ο Said Çelebi, γιος του περίφημου πρεσβευτή στο Παρίσι, Yırmısekiz Mehmet Said. Ο Said Çelebi βρήκε την αδερφή ψυχή στο πρόσωπο του Ibrahim Müteferrika, μαζί συνέταξαν μνημόνιο για τη χρησιμότητα της τυπογραφίας και την υπέβαλαν στο μεγάλο βεζίρη. Τελικά στις 5 Ιουλίου 1727, ένα αυτοκρατορικό φιρμάνι επέτρεψε την ίδρυση ενός τουρκικού τυπογραφείου και την εκτύπωση τουρκικών βιβλίων στην "υψηλή, θεοφύλακτη, πόλη της Κωνσταντινούπολης". Το πρώτο βιβλίο εμφανίστηκε το Φεβρουάριο του 1729. 




Πηγή: Bernard Lewis, Η ανάδυση της σύγχρονης Τουρκίας, τόμος 1